BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ KANDİLLİ RASATHANESİ VE DEPREM ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ GÜNEŞ FİZİĞİ LABORATUVARI

ÖNEMLİ UYARI !!!

GÖZ SAĞLIĞINIZ İÇİN GÜNEŞ FİLTRESİ KULLANMADAN GÜNEŞE DÜRBÜNLE BAKMAYINIZ.
GÜNEŞ TUTULMASI SIRASINDA GÜNEŞ FİLTRESİ KULLANMADAN UZUN SÜRE GÜNEŞE BAKMAYINIZ.
AYRINTILI BİLGİ İÇİN BURAYA buraya tıklayın

TUTULMAYI İZLERKEN TAKMANIZ GEREKEN TUTULMA GÖZLÜKLERİ TÜBİTAK'IN YAYINLADIĞI BİLİM VE TEKNİK, BİLİM ÇOCUK DERGİLERİ İLE DAĞITILACAK
AYRINTILI BİLGİ İÇİN  Alp Akoğlu'na danışın akoglu@tubitak.gov.tr
 

11 AĞUSTOS 1999  TAM GÜNEŞ TUTULMASI

    Güneş Tutulması nerelerden izlenecek ?

 11 Ağustos 1999 Çarşamba günü ülkemizden de gözlenecek Tam Güneş Tutulması  meydana gelecektir. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, tam güneş tutulmasının gözleneceği hat üzerinde araştırma ve gözlem yeri tespitleri yapmaktadır. Bu tutulma aynı zamanda 20. yüzyılın son tam güneş tutulması olacaktır. Bu tarihte Ay Dünya ile Güneş arasına girerek Güneşi tamamen örtecek ve Ay'ın gölgesi Türkiye saati ile 12:30 da önce İngiltere açıklarında okyanus üzerine düşecektir. Bu gölge, genişliği 112 kilometre olan dar bir koridor boyunca Avrupa'ya doğru kayacaktır. Böylece tutulma sıra ile önce İngiltere, daha sonra Fransa, Almanya, Avusturya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan'da izlendikten sonra Türkiye'de izlenilmeye başlayacaktır.

    Güneş Tutulması Türkiye'de nerelerden izlenecek ?

 Tam Güneş Tutulması bütün Türkiye'den tam tutulma hattının dışında parçalı tutulma halinde izlenecektir  ( Ankara, İstanbul, İzmir , diğer illerimiz ). Türkiye saati ile 14:20 den itibaren yukarıda sunduğumuz haritada görülen tam tutulma hattı boyunca, tutulma tam güneş tutulması halinde Karadeniz sahilinden başlayarak Türkiye'den de gözlenecektir. Tam tutulma hattı üzerinde yer alan bazı il ve ilçelerimiz için parçalı ve tam tutulmanın izleneceği zamanlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

KANDİLLİ RASATHANESİ TUTULMA HATTI ÜSTÜNDE YER ALAN İLLERİMİZ İÇİN 9 AĞUSTOS'DAN İTİBAREN HAVA TAHMİNİNDE BULUNACAK BURAYA TIKLAYIN

 

Yer	Enlem	Boylam	P.T.B	T.T.B	T.T.S	P.T.S
Bartın	41.63D  Kuzey	32.35D  Doğu	12:55:31	14:20:42	14:22:23	15:41:28
Kastamonu	41.37D  Kuzey	33.78D  Doğu	12:58:37	14:23:12	14:25:29	15:43:36
Çorum	40.55D  Kuzey	34.97D  Doğu	13:01:48	14:26:36	14:28:28	15:46:22
Merzifon	40.55D  Kuzey	35.48D  Doğu	13:02:30	14:26:48	14:28:53	15:46:19
Amasya	40.65D  Kuzey	35.85D  Doğu	13:03:28	14:27:43	14:29:53	15:47:08
Turhal	40.40D  Kuzey	36.10D  Doğu	13:04:14	14:28:28	14:30:43	15:47:50
Tokat	40.32D  Kuzey	36.57D  Doğu	13:05:16	14:29:23	14:31:33	15:48:29
Sivas	39.75D  Kuzey	37.03D Doğu	13:06:51	14:31:04	14:33:11	15:49:59
Elazığ	38.68D  Kuzey	39.23D Doğu	13:12:23	14:36:14	14:38:18	15:54:02
Diyarbakır	37.92D  Kuzey	40.23D Doğu	13:15:33	14:39:23	14:40:43	15:56:19
Batman	37.87D  Kuzey	41.12D Doğu	13:17:22	14:40:21	14:42:28	15:57:12
Cizre	37.33D  Kuzey	42.12D Doğu	13:20:13	14:42:49	14:44:55	15:59:03

Tablodaki zamanlar Türkiye yaz saati ile verilmiştir.

P.T.B.:  Parçalı Tutulmanın başlangıcı.         T.T.B.:  Tam Tutulmanın başlangıcı.
T.T.S.: Tam Tutulmanın sonu.                         P.T.S.:  Parçalı Tutulmanın sonu.
 

    Güneş Tutulmasını izlemek için neden Türkiye ?

  Tutulmanın gözleneceği ülkeler içinde iklim ve gözlem açısından en uygun ülkelerden biri de Türkiye olarak gözükmektedir. Güneşin tam tutulma sırasındaki konumu gözlem kriterleri bakımından en uygun şartları taşımaktadır. Bu bakımdan bu tarihlerde ülkemize çok sayıda bilim adamının, amatör gözlemcilerin ve meraklı turistlerin gelmesi beklenmektedir.

    Güneş Tutulmaları

   1999'un Ağustos ayında gökbilimin en görkemli olaylarından biri, 20 yüzyıl'ın son tam Güneş tutulması olarak gerçekleşecek. Bu tutulma ülkemizden de izlenecek. Birçoğumuz yaşamımız boyunca bu olağanüstü olaya tanık olmuşuzdur ama, yaşları henüz 20'leri aşmayan genç kuşak bugüne kadar ülkemizden bir "Güneş Tutulması" göremedi. Her yıl profesyonel ve amatör binlerce gökbilimci Dünya'nın dört bir yanına giderek bu olayı izlerler. Bilimin temel prensiplerini sergilemesi nedeniyle güneş tutulmasının önemi öğrenciler için de büyüktür. Kim bilir, tam Güneş tutulmasını görünce belki içlerinden bazıları bilim adamı olmaya karar verir. Öğretmenler tutulmalar sırasında önceden belirlenen yörünge hareketinin matematiğini ve hareket yasalarını gösterebilirler. Tutulma sırasında çevredeki ışık seviyesinin düşme ve yükselmesi radyometre ve fotometre çalışanlar için iyi bir kaynaktır. Ayrıca o anda çevredeki bitki ve hayvanların ortak davranışları da biyologlar tarafından incelenebilir. Öğrenciler tutulma hattının farklı yerlerinden yapacakları Ay'ın Güneşi örtmeye başlama zamanlarını içeren gözlemlerle, olaya bilimsel katılımda bulunabilirler. Böylece Ay ve Dünya'nın yörünge hareketleri ile ilgili bilgilerini sınamış olurlar. Koronanın elde edilen fotoğraf ve resimleri tutulma sırasında, Güneş atmosferinin 3-Boyutlu yapısını ortaya koymak için kullanılır. Şimdi birazda Güneş tutulmalarının nasıl gerçekleştiğini anımsayalım.

   Tutulmalar çok eskiden beri bilinen gök olaylarıdır. Yer, Ay ile birlikte Güneş çevresinde yörüngesel hareketlerini yaparken Güneş'e dönük yüzleri aydınlık, öbür yüzleri karanlıktır ve karanlık tarafta uzayda birer gölge konisi oluştururlar. Ay'ın gölge konisinin yer üzerine düşmesi ile Güneş tutulması olayı meydana gelir. Güneş tutulmaları Ay, Güneş ve Yer'in uzayda birbirlerine göre konumlarının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bunlardan birinin gölge konisinin diğeri üzerine düşmesi için bu üç cismin yaklaşık aynı doğrultuya gelmiş olmaları gerekir. Bu da ancak Ay'ın yeniay ve dolunay evrelerinde mümkün olur. Eğer Ay'ın yörünge düzlemi, tam olarak Yer'in yörünge düzlemi ile çakışık olsaydı; her yeniay evresinde Güneş tutulması meydana gelirdi. Fakat her iki yörünge düzlemi arasında 5° lik bir açı vardır ve tutulmalar ancak özel bazı koşulların sağlanması sonucu meydana gelir. Bu özel koşullar bugün çok iyi bilinmektedir ve gelecekte olacak Güneş tutulmaları önceden çok duyarlı bir şekilde hesap edilebilmektedir.

   Tam tutulma, parçalı tutulma ve halkalı tutulma olmak üzere, üç tür Güneş tutulması vardır. Ay'ın gölge konisinin tepesi Ay'dan yaklaşık 375000 km uzakta bulunur. Ay'ın Yer yüzeyine uzaklığı 350000 km ile 400000 km arasında değişir. Ay, Yer'e en yakın olduğu zaman gölge konisinin tepesi Yer'in içinde kalır. Koninin Yer Küre ile arakesiti, bozulmuş bir elips şeklindedir. Genişliği en fazla 270 km olabilir. Bu, gölge konisi ile Yer kürenin arakesit çapıdır. Bu gölgenin Yer üzerindeki ilerleme hızı 30 km/dak. dır. Buna göre, Yer üzerinde belli bir yerde tutulma süresi en fazla 270:30=9 dakika olur. Halkalı tutulma ise en fazla 10 dakika sürer. Yer üzerinde tam gölge konisinin içinde kalan yerlerdeki gözlemciler için Ay diski, Güneşi tam olarak örter ve bir tam Güneş tutulması olur. Yarı gölge konisi içinde kalan bölgelerde, parçalı Güneş tutulması izlenir. Ay, Yer'den çok uzak olduğu zaman tutulma konumu gerçekleşirse, koninin ancak uzantısı Yer'e ulaşabilir. Bu uzantı koni içinde kalan yerlerden, Güneş'in kenarı halka şeklinde görülür. Buna, halkalı Güneş tutulması denir. Kimi zaman halkalı başlayan bir tutulma daha sonra gölge konisinin tepesinin Yer'e değmesi ile tam Güneş tutulmasına ve onun ötesinde tekrar halkalı Güneş tutulmasına dönüşür. Bir tam Güneş tutulması anında , hava birden soğur ve gökte yıldızlar görünmeye başlar, gök koyu mavi bir renk alır. Tam tutulma anında Güneş'in kenarına denk gelmiş bir Güneş patlaması gelişiyorsa bu patlamayı da izleme şansı olur.

EN SIK SORULAN SORULAR buraya tıklayın

TAM TUTULMA GÜNÜ İÇİN ANİMASYONLAR

11 Ağustos günü tam tutulma başlamadan önce tam tutulma hattı üzerinde havanın nasıl karardığını, tam tutulma anını ve tam tutulma sırasında gökyüzünün nasıl görüneceğini görmek istiyorsanız bu animasyonu sizler için hazırladık.
Starry Night Deluxe (Space Media Corporation ) programını kullanılarak hazırladığımız bu Quicktime (1.6 M) dosyasını bilgisayarınıza indirmek için buraya tıklayın .
  Güneşten bakıldığında, 11 Ağutos günü Ay'ın gölgesinin Dünya üzerinde nasıl hareket ettiğini görmek için Starry Night Deluxe programı ile hazırladığımız Quicktime (996KB) animasyonu. Buraya tıklayın.
Ay'dan bakıldığında, 11 Ağutos günü Ay'ın gölgesinin ülkemize girişini ve çıkışını görmek için Starry Night Deluxe programı ile hazırladığımız Quicktime (1.5 M) animasyonu. Buraya tıklayın.
 

NASIL FOTOĞRAF ÇEKİLİR buraya  tıklayın

GÜNDÜZ SAATLERİNDE YILDIZ GÖRDÜNÜZ MÜ ? buraya tıklayın
EXPLORATORIUM TUTULMAYI AMASYA'DAN CANLI YAYINLIYOR buraya tıklayın

  Kaynaklar
•  NASA RP 1398 : Total Solar Eclipse of 1999 August 11: http://umbra.nascom.nasa.gov/eclipse/990811/rp.html/
• Dale Ireland's Eclipse Page : http://www.drdale.com/eclipses/
• Haritalar : http://www.aquarius.geomar.de/omc/make_map.html
• Astronomi ve Uzay Bilimleri Ders kitabı : Prof.Dr. Zeki Aslan, Prof.Dr. Cemal Aydın, Prof.Dr. Osman Demircan, Prof.Dr. Halil Kırbıyık, Prof.Dr. Ethem Derman

Astronomi ana sayfasına dönüş