GÜNEŞ TUTULMASININ FOTOĞRAFINI ÇEKMEK

11 Ağustos günü meydana gelecek tam güneş tutulması sırasında oluşacak olağanüstü görüntüyü bir çok amatör gözlemci görüntülemek isteyecektir. Bu amatör gözlemciler tutulma sırasında nasıl fotoğraf çekebilirler işte bununla ilgili bilgileri aşağıda aktardık.

    Aksini yaparsanız başınıza gelecekleri tutulma sırasında göz sağlığı bölümünde ayrıntısı ile anlattık (buraya tıklayın). Objektif'in önünden filtreyi sadece tam tutulma anına 20-30 saniye kala çekebilirsiniz. Filtreyi objektifin önünden çekmeden önce güneş görüntüsünü ortalamayı unutmayın !!! Tam tutulmadan beş altı saniye önce, tam tutulma anında ve tam tutulmadan beş altı saniye sonra gelişecek olayları görüntüleyebilmek için nötral güneş filtresi objektifin önünden kaldırılmalıdır. Parçalı tutulmaya geçildiğinde filtre tekrar objektifin önüne koyulmalıdır!!! Böyle bir gözlemi gerçekleştirebilmek için her şeyden önce tam tutulma hattının üstünde     ( buraya tıklayın) olmalısınız.  Bu hattın dışında kalan illerimizden birinde gözlem yapıp fotoğraf çekmek istiyorsanız,  kendiniz için bir tutulma gözlüğü fotoğraf makinanız için de mutlaka bir nötral güneş filtresi edinmelisiniz. Tutulma hattının dışında kalan yerlerden güneş tutulması sadece parçalı olarak izlenecektir.
  Kullanılacak fotoğraf makinası objektifinin odak uzaklığına göre aşağıdaki çizelgede 35 mm'lik film üzerine düşecek gökyüzündeki alan ve güneş görüntüsünün büyüklüğünü bulacaksınız.

Çizelgede görüleceği gibi objektifin odak uzunluğu büyüdükçe görülen alan daralmakta güneşin görüntüsü büyümektedir. Tam tutulma anının farklı  objektifler için 35 mm'lik film üzerindeki temsili görüntüsünü de  aşağıdaki çizelgeden görebilirsiniz.

    Güzel bir görüntü elde edebilmek için en az 200 mm'lik bir teleobjektif kullanmak gerektiği görülmekte. Yeterince ayrıntılı bir görüntü için objektifinizin odak uzunluğunun 500 -1000 mm arasında  seçilmesi yeterlidir. Gözlem sırasında fotoğraf makinanızın üç ayak üzerine yerleştirilmesi gerekir. Fotoğraf çekerken de deklanşöre kablo kullanarak basılıp, fotoğraf makinasının hareket etmesi önlenmelidir. Aksi halde uzun poz süresi verdiğinizde görüntünüz net olmayabilir. Uzun poz sürelerinde bir başka sorunla daha karşı karşıya kalırız; Dünya ekseni etrafında dönerken gökcisimleri de hareket eder gibi görülürler. Profesyonel gözlemciler bu sorunu ortadan kaldırmak için ekvatoryal montürlü ve takipçisi olan teleskoplar kullanırlar. Bu açıklamada, gözlem sırasında sadece fotoğraf makinası, uygun objektif ve üç ayak kullanıldığını varsayarak açıklamalarımızı sürdürüyoruz.
    Böyle bir durumda Güneş, uzun bir poz süresi kullanılırsa bir süre sonra film üzerinde hareket edecektir. Fotoğrafı çekerken kullandığımız objektife bağlı olarak resmin bulanık çıkmaması için en fazla ne kadar poz süresi verebiliriz? Şimdi bu sorunun yanıtını arayalım:
    Tutulmanın fotoğrafını çekerken vereceğimiz poz süresi hiç bir zaman 550 / Odak uzunluğu = ......... değerini geçmemelidir. Bir de örnek verelim: Objektifimiz 500 mm'lik, diyafram açıklığımız da 8 olsun bu durumda görüntünün net çıkması için verebileceğimiz en uzun poz süresi t_max = 550 / 500 = 1.1 saniye dir. Bu objektifle tam tutulma anında olağanüstü güzellikte görülen güneş koronasının dış bölgelerini görüntülemek istediğimizi düşünelim, aşağıdaki çizelgeyi incelersek 100 ASA'lık bir film kullanıldığında, diyafram açıklığı 8 olursa net bir görüntü elde etmek için verilmesi gereken poz süresi 2 saniyedir.

    İşte burada yardımımıza gelişen film sanayi yetişmekte 100 ASA yerine 200 ASA'lık bir film kullanırsak söz konusu süre 2 saniye'den 1 saniye'ye iner, artık çektiğiniz fotoğraf bulanık olmayacaktır.
    Bu sayfada verdiğimiz çizelgeleri kullanarak 11 Ağustos'dan çok önce kendinize özel bir program hazırlayın, sadece 2 DAKİKA sürecek tam tutulma anını en verimli bir biçim de değerlendirebilirsiniz.
    Güneş tutulması fotoğrafçılığının en usta gözlemcilerinden biri Amerikalı gökbilimci Fred Espenak' dır. Pozlama rehberinde tam tutulma başlarken ve tam tutulmanın gelişmesi sırasında meydana gelecek olayları görüntülemek için verdiği gerekli poz süreleri uzun yıllara yayılan deneyimlerini kullanarak hazırlamıştır. Aşağıda tam güneş tutulmalarında aşama aşama çektiği olağanüstü güzellikteki fotoğrafları bulacaksınız.
Her resim pozlama rehberinin konu sütununda bulunan tutulmanın  değişik safhalarına örnek oluşturmaktadır.

TAM GÜNEŞ TUTULMASI VE SAFHALARI:

Nötral güneş filtresi ile birlikte odak uzunluğu 300 mm'lik bir objektif yeterlidir.

BUNDAN SONRA
Aşağıda görüntülerini göreceğiniz olayların fotoğraflarını çekmek istiyorsanız Nötral Güneş Filtresini objektifin önünden almayı unutmayın.!!!

BAILY'S BEADS :

Tam tutulma başlamadan 5 saniye önce ve 3. kontağın ardından geçecek 5 saniye içinde fotoğraf çekmek gerekir. Bu ayrıntıları görebilmek için 500 mm'lik bir objektif, 100 veya 200 ASA'lık filmler yeterlidir. Objektifin odak uzunluğu büyüdükçe daha çok ayrıntı görebilirsiniz.

ELMAS YÜZÜK (DIAMOND RING) :

2. ve 3. kontak anlarında saniyenin kesri olarak gelişen olaylardır. 200 mm'lik bir objektif yeterlidir. Filmi sürmek için motoru olan bir fotoğraf makinası ile yakalanması daha kolaydır ama bu sefer de filmi bitirerek tam tutulma anını kaçırmak gibi bir tehlike ile karşılaşabilirsiniz.

RENKKÜRE ve PROMİNANSLAR (CHROMOSPHERE and PROMINENCES) :

2. ve 3. kontaktan sonraki ilk 10 saniye içinde görülür. Bu ayrıntıları ancak 500 mm'lik bir objektif kullanarak görüntüleyebilirsiniz. "Prominences"'lar büyüklüklerine bağlı olarak tam tutulma süresince görülebilirler.

TAÇKÜRE (CORONA) TAM TUTULMA SIRASINDA OLAĞANÜSTÜ AN :

Korona'nın fotoğraflarını çekerken pozlama rehberinden yararlanabilirsiniz, ayrıca fotoğraf çekerken kullanacağınız objektif ve filmi önceden belirlemek kaydıyla tutulma sırasında gelişecek bu olaylar da hangi poz süresini kullanacağınızı gösterecek bir de program var. Bu programı kendi PC'nize aktarıp çalıştırabilirsiniz.

Astrophotography Calculator (Michael A. Covington) astrexp.exe  830 Kb.

Sorularınızı ve önerilerinizi Tamer Ataç'a gönderebilirsiniz atac@boun.edu.tr